O relativismo.

O relativismo considera á ciencia ante todo unha actividade social e humana, unha máis das emprendidas pola humanidade para lograr coñecementos sobre o mundo, e, xa que logo, contémplalla como unha vía máis de coñecemento, nin exclusiva nin excluínte doutras distintas, pero igualmente válidas para devandito fin. Pola consideración e importancia concedida aos aspectos persoais (intereses, crenzas propias, etc.) e contextuales (sociais, relacionales, políticos, económicos, etc.) e a súa influencia na xeración do coñecemento científico (o contexto de descubrimento), o relativismo foi acentuado de introducir aspectos psicolóxicos e subjetivos na epistemoloxía da ciencia. A tese básica do relativismo sostén o falibilismo extremo da ciencia (e, en xeral, de calquera forma de coñecemento humano): as probas, especialmente as empíricas, non son decisivas para conformar as verdades científicas; é dicir, as afirmacións sobre o mundo non proveñen exclusivamente dos datos observacionales. O primeiro argumento refírese á carga teórica inherente a todo protocolo de observación por empírico que este sexa, por iso é polo que todo o coñecemento científico sexa no fondo teoría, ou vén precedido por ela. O segundo argumento, referente á falta de validez do principio de inducción, só se pode acceder a un número finito de observacións e a lóxica demostra a existencia dun gran número de hipótese compatibles cun conxunto finito de observacións, que ata poden ser contradictorias entre si. Esta relativización do poder das probas para validar o coñecemento sitúase no extremo oposto do positivismo, que as considera incontrovertibles e o único criterio posible para a contrastación das teorías. O terceiro argumento relativista insiste no carácter convencional das probas empíricas. En primeiro lugar, toda observación se codifica nunha linguaxe que é unha convención máis e, en segundo lugar, a decisión de aceptar un rexistro de observación como verídico é tamén convencional. A conclusión é que toda observación supón convenciones e si estas non son nin verdadeiras nin falsas (simplemente acéptanse ou non), calquera observación tampouco o será, polo cal difícilmente poderá servir para facer unha falsación, contrastación ou verificación dunha teoría, o que constitúe a expresión máxima do anarquismo metodológico. En suma, para o relativismo a actual posición de predominio da ciencia, a tecnoloxía e a tecnociencia non pode entenderse soamente mediante a análise das súas respectivas naturezas desde un punto de vista interno, senón que require tamén a comprensión da sociedade que lles dá o prestixio que alcanzaron. Consecuentemente, os relativistas conclúen que o progreso e o cambio de teorías na ciencia non é un proceso absolutamente racional, senón que se produce dentro do xogo normal de intereses, motivaciones e preocupacións propios de calquera actividade humana, co que establecen unha base social (contextualismo), cando non individual (subjetivismo), na determinación do progreso científico.